Machine upgrade: hoe maakt u de juiste keuzes?
Wat staat er op het verlanglijstje als een bedrijf kiest voor een machine upgrade? Hoe grijpt u bij zo’n ombouw ook kansen die buiten de oorspronkelijke scope liggen? En hoe krijgt u zicht op de zakelijke én technische realiteit? Onze zaakvoerder Joris Ceyssens schoof mee aan tafel voor Duurzaam Innoveren, een podcast van Flanders Make. Samen met Ted Ooievaar, senior researcher bij Flanders Make, gaat hij dieper in op de vraagstukken die komen kijken bij een machine upgrade of retrofit. In dit artikel pikken we er de meest interessante passages uit.
Wanneer moet ik mijn machine zien als verouderd? Aan de hand van welke criteria kan ik dat beoordelen?
Joris: “Vaak zie je dat de levenscyclus van een machine zich vertaalt in een soort badkuipcurve. In het begin zijn er de typische kinderziektes en moet je nog leren werken met die nieuwe installatie. Als die problemen van de baan zijn, is er heel lang een stabiel niveau. Tot het moment dat de machine verouderd is.”
“Een eerste teken is dat de technologie niet meer state of the art is. Een tweede teken aan de wand: dat het steeds moeilijker wordt of zelfs onmogelijk om aan vervangonderdelen te raken. In dat laatste geval kan je de machine niet langer operationeel houden. Dan is er een ingreep nodig.”
Ted: “Wij adviseren altijd om een zicht te krijgen op de kosten die de machine met zich meebrengt. Die kosten-batenanalyse is vaak de basis om te kiezen tussen een upgrade of een volledige vervanging. Dat is een eerste criteria. Een tweede: welke extra functionaliteiten worden mogelijk dankzij de machine upgrade?”
“Een machine upgrade is als een ijsberg: niet alle voordelen zijn meteen zichtbaar”
Het lijkt me een uitdaging om al die mogelijke functionaliteiten in kaart te brengen. Hoe krijg je daar zicht op?
Joris: “Vergelijk het met een ijsberg. Het topje zie je meteen, maar er blijft ook veel verborgen. Het meest voor de hand liggend is de operationele beschikbaarheid van de machine. Als de machine niet beschikbaar is, kan ik er niet mee werken. Dus ik moet ervoor zorgen dat ze zo lang mogelijk actief blijft. Da’s duidelijk voor iedereen in het bedrijf.”
“Maar een machine upgrade is ook mogelijk een antwoord op andere uitdagingen. Zoals het tekort aan personeel. Veel bedrijven vinden geen operatoren om hun machines operationeel te houden. Met een upgrade kan je je machine operator-onafhankelijk maken. Zodat ze toegankelijker wordt voor een breder publiek en ook niet technisch geschoolde mensen er makkelijker mee kunnen werken.”
Ted: “Of de omgekeerde redenering: Mijn operatoren zijn vertrouwd met deze machine. Ik wil het risico niet lopen dat we met een nieuwe machine van nul moeten beginnen. Ik wil in stand houden wat ik nu heb. Dan gaat het om een continuïteit van kennis.”
Joris: “Je personeel bouwt inderdaad kennis en ervaring op door jarenlang met die installatie te werken. Het nadeel is dat je als bedrijf afhankelijk wordt van de kennis van je operatoren. Met een machine upgrade kan je die ervaring omzetten in de sturing van de machine. Zo borg je die kennis in je bedrijf.”
Een digitale stap vooruit behoort ook tot de mogelijkheden. Maar hoe verzoen je die digitale opportuniteiten met een klassiek opgebouwde machine?
Ted: “Eén: dat hangt af van de leeftijd van de machine. Twee: digitaal is niet altijd de eerste insteek van een machine upgrade. Er zijn verschillende type transformaties: mechanisch, elektrisch, conformiteit en digitaal. Die twee criteria bepalen hoe ingrijpend die digitale verandering kan en moet zijn.”
Joris: “In de praktijk vertrekt het inderdaad altijd vanuit één insteek. Een klant komt bij ons aankloppen omdat er een mechanisch probleem is. Of omdat er een arbeidsongeval was. Elke machine upgrade vertrekt dus vanuit een concrete vraag.”
“Maar het is tegelijk het perfecte moment om bijkomende kansen te grijpen. Om ook de juiste opportuniteiten op andere vlakken mee te nemen in de business case. Wij proberen als machine-ontwikkelaar altijd dat volledige plaatje te schetsen. Zodat je bij een mechanische transformatie ook bijvoorbeeld digitaal stappen vooruit kunt zetten.”
Kan je daarvan een voorbeeld geven, Joris?
Joris: “Heel concreet: een extrusiemachine van een bedrijf in de voedingsindustrie. Zij contacteerden ons omdat hun schakelkasten waren verouderd. Een oude elektrische installatie is trouwens vaker het vertrekpunt van een machine upgrade.”
“Dus we vertrokken vanuit dat elektrische: we ontwierpen en bouwden een nieuwe schakelkast, vervingen de kabels… Maar we merkten tijdens onze studieronde dat er ook betere en energiezuinigere alternatieven waren voor de motoren. Dus hebben we die in een tweede fase ook vernieuwd.”
“Ook aangepakt: het operator-onafhankelijk maken van de machine. Het aspect waar ik het daarnet al over had. Het viel ons op dat de ervaren operatoren die machine veel beter konden afstellen en inregelen dan hun jonge collega’s. Maar wat als die ervaren mannen op pensioen gaan? Of vertrekken? Wij hebben hun kennis omgezet in de besturing van die machine.”
“Tegelijk hebben we ook de machineveiligheid verbeterd. En als laatste stukje: digitalisatie in de vorm van betere en duidelijkere interfaces. Operatoren hebben nu een duidelijk beeld op wat die machine precies aan het doen is: temperatuur, rendement, druk, meldingen over onderhoud…”
“Dus ook al was de aanleiding puur elektrisch: dit bedrijf heeft ook stappen vooruit kunnen zetten op andere vlakken.”
En wat met de levensduur?
Joris: “Uiteraard is die langer. Deze machine kan er weer een 10 à 15 jaar tegen.”
“Maar het allerbelangrijkste is dat deze klant beschikt over een machine die past als een handschoen. En waarvan hij toegang heeft tot alle codes en tekeningen. Dat is vaak niet het geval bij standaardmachinefabrikanten. Daar heb je als klant geen zicht op hoe die machine precies werkt. Bij een machine upgrade heb je achteraf wél alle plannen en kennis in huis. Dat is een enorme surplus.”
“Je hoeft niet elke keer een raket te bouwen. Een eenvoudige retrofit levert vaak al enorme voordelen op”
Het lijkt met dat er ontzettend veel mogelijkheden zijn. Hoe hou ik het overzicht? Hoe krijg ik zicht op het totaalplaatje?
Joris: “Klopt, er zijn veel mogelijkheden. Maar we hoeven ook niet elke keer een raket te bouwen. Een retrofit kan net heel laagdrempelig zijn. Betere bedieningsschermen zijn ook al een mooie stap vooruit. Zo bouw je kennis op en zie je nieuwe kansen. Die je dan een volgende keer omzet in de praktijk.”
Ted: “Ons advies: begin klein. Probeer zo stap per stap verder te gaan. Je hoeft echt niet meteen je hele machinepark te upgraden. Start liever met een behapbare case. Dat geeft vertrouwen, dat geeft inzicht.”
Het is al eens aangehaald: een machine upgrade is een alternatief voor een volledig nieuwe machine. Maar hoe hak je die knoop door tussen renoveren en nieuw? Hoe beslis je dat?
Joris: “Ik zie twee hele grote blokken.”
“Eén: de zakelijke realiteit. Heb je een verouderde kolomboormachine van 10.000 euro? Dan lijkt het me logisch dat je een nieuwe koopt. Dan heeft het weinig zin om aan de engineering van een retrofit te beginnen.”
“Maar hoe specifieker je machine – hoe meer die geënt is op jouw productieproces en jouw manier van werken, hoe interessanter een retrofit wordt. Zeker als die machine op maat van jouw bedrijf en jouw processen is ontworpen en gebouwd.”
Twee: “Is het technisch haalbaar? Kunnen we de theorie in de praktijk uitvoeren?”
Ted: “Hoe dieper een machine in je processen of gebouw geïntegreerd is, hoe aantrekkelijker een retrofit wordt. In sommige gevallen is het enorm ingrijpend om een bestaande installatie één op één te vervangen door een nieuwe. Maar elke case – buiten zo’n duidelijke als die kolomboor – begint met een gedegen business case.”
Laatste vraag. Stel: je overweegt een machine upgrade. Hoe zet je die eerste stap? Want een business case gaat enerzijds over mogelijkheden zien en anderzijds alle kosten en baten in kaart brengen. Dat lijkt me vrij complex.
Joris: “Wij beschikken over een aantal rekenvoorbeelden waarmee we dat budgettaire vraagstuk inzichtelijk maken. Gebaseerd op concrete cases. Die voorbeelden laten ons toe om een budget te bepalen per blok: engineering, werkuren, materialen… Dat geeft ons een antwoord op de belangrijkste vraag: Als wij in de plaats waren van de opdrachtgever, zouden wij het dan doen? Zo schatten we de haalbaarheid in.”
“Een tweede deel is dan het technische vraagstuk. Ook daar kunnen we vrij snel een zicht op geven.”
Ted: “Besef dat een retrofit een proces is. Een vraagstuk waarvoor je draagvlak moet creëren binnen je bedrijf. Dat gedragen moet worden door mensen uit verschillende lagen van je onderneming. Die elk hun specifieke kennis aan tafel brengen.”
Joris: “Die proceskennis is inderdaad ongelooflijk belangrijk. Zonder die kennis lukt het niet. Anders kunnen wij de vertaalslag niet maken naar een technische oplossing.”
Meer lezen of luisteren?
Beluister de volledige aflevering van de podcast Duurzaam Innoveren via onderstaande speler. Ontdek de andere afleveringen op de website van Flanders Make.
Of ga meer in de diepte per onderwerp met deze artikels: